MAL PAYLAŞIMI VE HUKUKİ SÜREÇ

Mal Paylaşımı ve Hukuki Süreçler:

Mal paylaşımı, evlilik birliği sona erdiğinde eşler arasında malvarlığının nasıl bölüşüleceğini düzenleyen hukuki bir süreçtir. Türkiye'de mal paylaşımı, Türk Medeni Kanunu'na göre belirlenir ve tarafların evlilik süresince edinilmiş mallar üzerindeki haklarını koruma amacı taşır.

Boşanma sürecinde en çok anlaşmazlık yaşanan konuların başında mal paylaşımı gelmektedir. Bu süreçte tarafların yasal haklarını bilmesi, mağduriyet yaşamaması açısından büyük önem taşır.

Mal Rejimi Türleri

Türk hukukunda, eşler arasında uygulanabilecek dört farklı mal rejimi bulunmaktadır:

1. Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi: 2002 yılından sonra yapılan evliliklerde aksi bir sözleşme yoksa yasal mal rejimi olarak kabul edilir. Evlilik birliği içinde elde edilen mallar ortak kabul edilir ve boşanma durumunda eşit şekilde paylaşılır.

2. Mal Ayrılığı Rejimi: Her eşin kendi adına kayıtlı mal varlığını korumasını esas alır. Boşanma halinde, taraflar yalnızca kendi mülkiyetindeki mallardan sorumlu olur.

3. Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi: Mal ayrılığı prensibini temel alır ancak evlilik süresince ortak edinilmiş malların paylaşılmasını öngörür.

4. Mal Ortaklığı Rejimi: Eşler arasında tüm mal varlıklarının ortak olduğu ve boşanma halinde eşit paylaşılmasını öngören rejimdir. Türkiye’de nadiren tercih edilir.

Yasal Mal Rejimi Ne Zaman Sona Erer?

Yasal mal rejimi, Türk Medeni Kanunu’na göre aşağıdaki durumlarda sona erer:

1. Evliliğin Sona Ermesi: Boşanma veya eşlerden birinin ölümü halinde yasal mal rejimi sona erer. Boşanma davasının açılması mal rejiminin sona ermesi için yeterli değildir; rejimin sona ermesi için boşanma kararının kesinleşmesi gerekir.

2. Başka Bir Mal Rejimine Geçilmesi: Eşler, noterde düzenlenen bir mal rejimi sözleşmesi ile yasal mal rejiminden farklı bir mal rejimine geçebilirler. Yeni mal rejiminin yürürlüğe girmesiyle önceki rejim sona erer.

3. Mahkeme Kararı ile Mal Ayrılığına Geçilmesi: Eşlerden biri, haklı bir gerekçeye dayanarak mahkemeye başvurursa, mahkeme mal ayrılığı rejimine geçilmesine karar verebilir. Bu durumda yasal mal rejimi sona ermiş olur.

4. Eşlerden Birinin Gaipliği: Eğer bir eşin gaipliğine karar verilirse, mahkeme tarafından mal paylaşımı yapılabilir ve yasal mal rejimi sona erer.

Yasal mal rejiminin sona ermesi, eşlerin mal paylaşımına ilişkin haklarını doğrudan etkileyen bir süreçtir. Boşanma veya ölüm gibi durumlarda, mal rejimi tasfiye edilerek eşlerin edinilmiş mallar üzerindeki hakları belirlenir. Bu nedenle, yasal mal rejiminin ne zaman sona ereceği ve tasfiye sürecinin nasıl işleyeceği konusunda hukuki destek almak önemlidir.

Mal Paylaşımında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

• Edinilmiş ve Kişisel Mallar Ayrımı: Yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejiminde, evlilik sürecinde elde edilen mallar edinilmiş mal olarak değerlendirilirken, kişisel mallar paylaşım dışı bırakılır.

• Katkı Payı ve Değer Artış Payı: Eşlerden biri diğerinin mal edinimine katkıda bulunduysa, boşanma halinde katkı oranına göre hakkını talep edebilir.

• Borçlar ve Yükümlülükler: Mal paylaşımı sırasında eşlerin ortak borçlarının nasıl tasfiye edileceği de önemli bir hukuki meseledir.

• Eşlerin Üzerine Kayıtlı Olmayan Mallar: Eşlerden birinin, diğer eşin adına kayıtlı olan bir mala katkısı olduğu ispat edilirse, bu mal paylaşım kapsamına dahil edilebilir.

• İş Yeri ve Ticari Malvarlığı: Evlilik süresince kurulan veya büyütülen işletmeler ve ticari varlıklar da paylaşım kapsamında değerlendirilir.

Görevli ve Yetkili Mahkemeler

Mal paylaşımı davalarında görevli mahkeme aile mahkemesidir. Aile mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde ise asliye hukuk mahkemeleri görev yapar. Yetkili mahkeme ise eşlerden birinin yerleşim yeri mahkemesi ya da malvarlığının bulunduğu yer mahkemesi olabilir.

Boşanma Davası ile Mal Paylaşımı Davası Birlikte Görülebilir mi?

Türk hukuk sistemine göre, mal paylaşımı davası ile boşanma davası birlikte görülemez. Mal paylaşımı davasının açılabilmesi için boşanma kararının kesinleşmesi gerekmektedir. Yani, boşanma davası devam ederken mal paylaşımı davası açılamaz. Ancak, boşanma sürecinde eşlerden birinin mal kaçırmasını önlemek amacıyla tedbir talepleri mahkemeye sunulabilir. Böylece, mal varlığına ilişkin koruyucu önlemler alınabilir ve mağduriyetlerin önüne geçilebilir.

Katılma Alacağı Nedir?

Katılma alacağı, edinilmiş mallara katılma rejimi kapsamında, boşanma veya mal rejiminin sona ermesi halinde eşlerin birbirlerine olan mali haklarını ifade eder. Türk Medeni Kanunu’na göre, evlilik süresince edinilmiş mallar yarı yarıya paylaştırılır. Katılma alacağı, bir eşin, diğer eşin edinilmiş mallarından hak talep etmesi durumunda ortaya çıkar.

Katılma Alacağına Dahil Edilen Mallar

• Eşlerin evlilik süresince edindiği taşınmazlar (ev, arsa, tarla vb.)

• Çalışma karşılığı elde edilen maaş, prim ve ikramiyeler

• Emeklilik ve sosyal güvenlik ödemeleri

• Ticari işletme veya ortaklıklardan doğan gelirler

• Banka hesaplarındaki birikimler

• Evlilik süresince alınan araçlar

Katılma alacağı hesaplanırken, öncelikle kişisel mallar ve edinilmiş mallar ayrıştırılır. Daha sonra, edinilmiş malların toplam değeri üzerinden borçlar düşülerek kalan miktarın yarısı diğer eşin katılma alacağı olarak belirlenir.

Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süreler

Türk Medeni Kanunu’na göre mal paylaşımı davalarında 10 yıllık zamanaşımı süresi uygulanmaktadır. Bu süre, boşanma kararının kesinleştiği tarihten itibaren başlar.

Hak kaybı yaşamamak adına sürelere dikkat edilmesi ve zamanında hukuki işlem başlatılması gerekmektedir.(Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun 17/04/2013 tarihli 2013/8-375 E. ve 2013/520)

Mal Kaçırma ve Hileli İşlemler

Mal paylaşımı davalarında eşlerden birinin mal kaçırmaya çalışması yaygın karşılaşılan bir durumdur. Bunu engellemek için:

• Mal Varlığının Tespiti İçin Tedbir Kararları Alınabilir: Mahkeme, tarafların talebi üzerine taşınmazlara tedbir koyabilir.

• Üçüncü Kişilere Yapılan Devirler İncelenir: Boşanma sürecinde veya öncesinde üçüncü kişilere devredilen taşınmazlar veya banka hesapları mahkeme tarafından araştırılabilir.

• Hukuki Yaptırımlar Uygulanır: Mahkeme, hileli mal kaçırma girişimlerini tespit ettiğinde, mağdur olan tarafa tazminat hakkı tanıyabilir.

Sonuç

Mal paylaşımı, boşanma sonrası tarafların mali haklarını güvence altına alan önemli bir hukuki süreçtir. Eşlerin evlilik süresince kazandıkları mal varlığı üzerindeki hakları, Türk Medeni Kanunu çerçevesinde belirlenmekte olup, tarafların mağdur olmaması için hukuki destek alması önerilir. Mal paylaşımı konusunda profesyonel bir hukuk danışmanından yardım almak, sürecin adil ve hızlı ilerlemesine katkı sağlar.

Eşlerin hak kaybı yaşamaması için, mal rejimi türünü belirleyerek önceden bir mal rejimi sözleşmesi imzalamaları da ileride doğabilecek anlaşmazlıkları önlemek adına faydalı olacaktır. Mal paylaşımı sürecinde hukuki prosedürleri eksiksiz tamamlamak ve sürelere dikkat etmek, hakların korunması açısından kritik bir öneme sahiptir. Bu hususa ilişkin sorularınız için bize ulaşabilirsiniz.